smogdrogenbosFiguur 1. Smog boven Brussel.

Luchtkwaliteit is afhankelijk van de concentratie van bepaalde chemische stoffen in de atmosfeer, zoals ozon, stikstofoxiden, zwaveloxiden en fijn stof (aerosolen), die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. België wordt gekenmerkt door hoge concentraties van dergelijke chemische stoffen, ten gevolge van industriële activiteiten en het dichte wegennetwerk.

Stikstofdioxide (chemisch symbool: NO2) is één van die stoffen en speelt een cruciale rol in onze atmosfeer. Onder invloed van zonlicht draagt NO2 onder andere bij aan de vorming van troposferisch ozon, aerosolen en smog (zie figuur 1). In het geval van zeer hoge concentraties (1 deeltje NO2 per miljoen luchtdeeltjes, of 1 ppm) en bij langdurige blootstelling kan NO2 tot schade leiden aan de luchtwegen bij volledig gezonde mensen. Mensen met astma of een chronische longaandoening kunnen echter reeds problemen ondervinden bij veel lagere concentraties. Daarnaast kan NO2 op langere termijn cardiovasculaire aandoeningen met zich meebrengen.

no2timeseries cropFiguur 2. Jaargemiddelde concentraties van NO2 in Brussel. De rode lijn geeft de gezondheidslimiet aan. Afbeelding: BIMDe Europese Richtlijn 2008/50/CE van 21 mei 2008 heeft grenzen vastgelegd voor de NO2-waarden, per uur en per jaar, waaraan de bevolking maximaal mag worden blootgesteld. Volgens metingen van het BIM worden in Brussel de waarden per uur gerespecteerd (met uitzondering van het kruispunt Kunst-Wet). De jaarlijkse limiet wordt daarentegen regelmatig overschreden (zie figuur 2).

Op wereldschaal zijn grote steden zoals Mexico City, Beijing, Shanghai, New York en Johannesburg, evenals belangrijke industriële regio's zoals het Ruhrgebied in Duitsland, de Benelux, en de Po-vallei in Italië duidelijk te onderscheiden van minder vervuilde regio’s op basis van satellietwaarnemingen vanuit de ruimte.

De Aeromobil-metingen geven een beeld van de horizontale distributie van NO2 in België in hoge resolutie. Dit laat toe om bijvoorbeeld de variabiliteit binnen een satellietpixel te bestuderen of lokale bronnen van NO2 van elkaar te onderscheiden. Dit draagt bij tot een beter begrip van de verschillende processen die betrokken zijn bij atmosferische verontreiniging.

 

aeromobil NO2 OMI1000Figuur 3. Wereldkaart van NO2. Getoond wordt de verticale kolom in eenheden van 1015 moleculen cm-2, gemiddeld over de periode 2005-2010.